Όταν η Μουσική Θεραπεύει: Η Μουσικοθεραπεία ως Γέφυρα Έκφρασης και Επικοινωνίας

της Μαρίας Μιχαήλ, μουσικοθεραπεύτρια

Η μουσικοθεραπεία είναι μια επιστημονικά τεκμηριωμένη πρακτική η οποία αξιοποιεί τα θεραπευτικά στοιχεία της μουσικής για να προάγει την ψυχική, κοινωνική, συναισθηματική και γνωστική ευεξία του ατόμου. Κεντρικό ρόλο στη λειτουργία της μουσικοθεραπείας κατέχει η θεραπευτική σχέση η οποία χτίζεται μέσα σε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον. Αυτό το θεραπευτικό πεδίο περιλαμβάνει εξατομικευμένες δραστηριότητες, προσαρμοσμένες στις ανάγκες του κάθε ατόμου, για την υποστήριξη και τη βελτίωση των ευρύτερων πτυχών της ψυχικής, κοινωνικής, και σωματικής του υγείας.

Συναισθηματική και Ψυχολογική Ευεξία

Η μουσικοθεραπεία διαδραματίζει ένα καθοριστικό ρόλο στην προαγωγή της συναισθηματικής ευεξίας, παρέχοντας ένα ασφαλές θεραπευτικό περιβάλλον για την αναγνώριση και την επεξεργασία ενός φάσματος συναισθημάτων – άγχος, θυμός, απογοήτευση, χαράς, ενθουσιασμού. Μέσω του ελεύθερου μουσικού αυτοσχεδιασμού, ένα άτομο με νοητικές αναπηρίες μπορεί να εξωτερικεύσει συναισθήματα που ενδέχεται να δυσκολεύεται να εκφράσει λεκτικά, επιτυγχάνοντας έτσι συναισθηματική αποφόρτιση και ψυχική ισορροπία. Αυτή η δημιουργική επεξεργασία μπορεί επομένως να συμβάλει στη ρύθμιση της διάθεσης και των συναισθημάτων του ατόμου, βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα της ζωής.

Επικοινωνία στη Μουσική

Ένα από τα άλλα πεδία εφαρμογής της θεραπείας αυτής αφορά την υποστήριξη της επικοινωνίας. Πολλοί άνθρωποι με νοητικές αναπηρίες μπορεί να αντιμετωπίζουν περιορισμούς στην προφορική τους έκφραση και στη χρήση του λόγου. Η μουσική λειτουργεί ως ένα εναλλακτικό μέσο έκφρασης το οποίο προωθεί την επικοινωνία μέσω μη-λεκτικών μορφών. Ο/Η Μουσικοθεραπευτής/τρια μπορεί να αξιοποιήσει μουσικά ερεθίσματα για την υποστήριξη της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, φωνητικής έκφρασης, και της λήψης αποφάσεων, συμβάλλοντας έτσι στη γνωστική και κοινωνικό-συναισθηματική ανάπτυξη.

Διέγερση Γνωστικών και Κινητικών Δεξιοτήτων

Οι συνεδρίες της μουσικοθεραπείας μπορούν να εξασκήσουν διάφορες γνωστικές και κινητικές δεξιότητες ενός ατόμου μέσω της χρήσης και της εφαρμογής μουσικών στοιχείων, όπως για παράδειγμα του ρυθμού και των χρωματισμών (ένταση του ήχου). Η εκτέλεση ρυθμικών μοτίβων και η χρήση μουσικών/κρουστών οργάνων προάγουν τη βελτίωση λεπτής και αδρής κινητικότητας, καθώς και της σωματικής επίγνωσης. Η χρήση γνωστών τραγουδιών παρέχει στοιχεία οικειότητας μέσω από τη προβλέψιμη δομή τους, κάτι το οποίο μπορεί να διεγείρει δεξιότητες συγκέντρωσης και μνήμης ενός ατόμου με νοητικές αναπηρίες. Οι δημιουργικές ιδιότητες της οικείας μουσικής, αλλά και του αυτοσχεδιασμού έχουν επομένως τη δυνατότητα να ενεργοποιήσουν ταυτοχρόνως πολλαπλές γνωστικές και κινητικές λειτουργίες μέσα σε ένα ευχάριστο μουσικό πλαίσιο.

Κοινωνική Αλληλεπίδραση και Ένταξη

Υπάρχει επίσης μια κοινωνική διάσταση στις συνεδρίες της μουσικοθεραπείας – ιδιαίτερα σε ομαδικά πλαίσια – όπου προωθείται η ανάπτυξη διαπροσωπικών δεσμών και η συνεργατική αλληλεπίδραση. Οι ομαδικές συνεδρίες παρέχουν ένα χώρο όπου τα άτομα με νοητικές αναπηρίες έχουν την ευκαιρία να μοιραστούν εμπειρίες και να συνεργαστούν δημιουργικά σε ένα μουσικό σύνολο το οποίο προάγει την κοινωνική αποδοχή και ένταξη. Η διαδικασία αυτή συμβάλλει στη μείωση της κοινωνικής απομόνωσης, παρέχοντας σημαντικά οφέλη στην ψυχοκοινωνική και κοινωνικό-συναισθηματική ευεξία του ανθρώπου.

Η μουσικοθεραπεία αποτελεί μια πολυδιάστατη θεραπευτική προσέγγιση, η οποία μπορεί να προσφέρει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο υποστήριξης και ενδυνάμωσης μέσω του συνδυασμού των γνωστικών, συναισθηματικών, σωματικών και κοινωνικών ωφελειών που παρέχει. Η πολυαισθητηριακή της φύση μπορεί να ενεργοποιήσει εκτεταμένα νευρωτικά δίκτυα του εγκεφάλου, αλλά και να καλύψει ψυχικές, κοινωνικές, και αισθητηριακές ανάγκες ενός ανθρώπου. Δημιουργεί ένα περιβάλλον συναισθηματικής ασφάλειας και δημιουργικότητας, το οποίο δεν προϋποθέτει καμία προηγούμενη μουσική γνώση και εμπειρία από το άτομο, καθώς η ουσία βρίσκετε στη θεραπευτική διαδικασία, έκφραση, και επεξεργασία συναισθημάτων – τομείς που συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.